Odzyskanie w 1989 r. przez Polskę niepodległości wiązało się z szeregiem zmian o charakterze ustrojowym. Przejście z systemu autorytarnego do demokratycznego wiązało się jednocześnie z gwałtownym wzrostem przestępczości, któremu instytucje III RP nie były w stanie przeciwdziałać. Wzrostowi przestępczości towarzyszyło łagodzenie prawa karnego, czyniąc polski system prawny jednym z najłagodniejszych w Europie. Coraz wyższy poziom… Read More »
Nie każde przestępstwo zostaje ukarane – w rzeczywistości, dotyczy to tylko niewielkiej części przestępstw. Artykuł stanowi pierwszą w polskiej literaturze próbę oceny ryzyka kary w Polsce. Autor dokonuje analizy dwóch przestępstw – rozboju i kradzieży z włamaniem. Zgodnie z badaniami wiktymizacyjnymi, tylko 40% rozbojów oraz 60% kradzieży z włamaniem zostaje zgłoszonych na policję, a tylko 30% z nich zostaje oficjalnie… Read More »
[Raport przygotowany dla Fundacji Ius et Lex] Odstraszający efekt kary śmierci – przegląd badań Wstęp Dopuszczalność stosowania kary śmierci jest bardzo żywym problemem etycznym. Aczkolwiek stosowana niegdyś powszechnie, obecnie kara śmierci stosowana jest w około połowie państw na świecie. Jednak wśród państw najwyżej rozwiniętych stosowana jest wyłącznie w większości ze stanów USA oraz Japonii, natomiast… Read More »
Decyzje sędziowskie często są zależne od czynników, które prawnie powinny być obojętne. Ustawodawca pozostawił sędziom dużą swobodę w wymiarze kary za przestępstwo. Przykładowo, orzekając w przypadku rozboju, sędzia zasadniczo może wymierzyć karę od 2 do lat 12, a przy uznaniu, że czyn stanowi przypadek mniejszej wagi – od 3 miesięcy do lat 5. Zgodnie zaś… Read More »
W cieniu zmian w procedurze karnej ukryły się zmiany w kodeksie karnym, które również weszły w życie z dniem 1 lipca 2015 r. Zmiany te mają charakter rewolucyjny i prowadzą do wielkiego złagodzenia kar. Jeżeli sądy zaczną się stosować do nowych wytycznych to możemy spodziewać się wyroków, które będą kpiną z poczucia sprawiedliwości, a także… Read More »
Andrzej Duda wygrał wybory prezydenckie. Jego sukces to wynik chęci zmiany i odsunięcia od władzy nieudolnej PO. Jednak lokomotywą zmian nie był PiS, lecz okazał się nim Paweł Kukiz. To od sukcesu jego ruchu zależeć teraz będzie, czy PO ulegnie dekompozycji, a po wyborach powstanie nowa większość parlamentarna (z udziałem PiS), czy też PO obroni… Read More »
[W dzisiejszym Dzienniku Gazecie Prawnej ukazał się mój artykuł na temat pozwu grupowego. Poniżej jego nieskrócona wersja] Czwartkowy wyrok Sądu Najwyższego pokazał jak wątpliwym narzędziem z punktu widzenia klientów jest pozew grupowy. W zamierzeniach miała to być prostsza i tańsza droga ochrony konsumentów przed działaniem przedsiębiorców masowo naruszających ich prawa. W efekcie, postępowanie grupowe okazało… Read More »
Miałem wczoraj wykład na Wydziale Prawa UW na temat prywatnych więzień. Generalnie, jestem umiarkowanym zwolennikiem prywatyzacji części zakładów, głównie ze względu na oszczędności. System państwowy ma bowiem nieuchronną tendencję do rozrastania się i pochłaniania coraz większych pieniędzy. Kiedy w Polsce w połowie lat 2000 wzrosła o 10% liczba osadzonych, liczba funkcjonariuszy wzrosła o ok. 10%.… Read More »
Kiedy mówi się o kosztach przestępczości, na ogół wpierw myślimy o kosztach wymiaru sprawiedliwości, kosztach więzień, kosztach zatrudniania policjantów. Koszty te są oczywiście łatwo mierzalne, a wydatki na te cele są dorocznie określane w ustawie budżetowej. Jednak koszty ogólnie rozumianego wymiaru sprawiedliwości są tylko jednymi z wielu – i na dodatek nie najważniejszymi – kosztami… Read More »
[Artykuł w skróconej formie ukazał się w Dzienniku Gazecie Prawnej, 7.04.2015] Sąd w Krakowie oddalił w ostatni wtorek powództwo Tomasza Sadlika, założyciela ruchu obrony kredytobiorców Pro Futuris. Sąd uznał, że Tomasz Sadlik miał wiedzę na temat ryzyka kursowego związanego z kredytem, a umowa była ważna. Wyrok nie jest jeszcze prawomocny. Jak wiadomo, istniejące już orzecznictwo… Read More »
Banki doskonale zdawały sobie sprawę z ryzyka, jakie przedstawiają kredyty hipoteczne indeksowane do walut obcych. Nie bez powodu kredyty walutowe zostały wcześniej ograniczone w państwach zachodniej Europy. Tymczasem polskie banki, należące w większości do zagranicznych właścicieli, oferowały w Polsce produkt, który wystawiał ich klientów na ogromne ryzyko i który został już wycofany z ich rynków macierzystych. Zasadne… Read More »
W ocenie kłopotów w jakie wpadły osoby, które zaciągnęły kredyt hipoteczny we frankach szwajcarskich ścierają się dwie opinie. Jedni twierdzą, że osoby te same są sobie winne, bo przecież wiedziały, że zaciągnięcie kredytu w walucie obcej niesie ze ryzyko kursowe. Drudzy twierdzą zaś, że osoby te zostały celowo wrobione w kredyty walutowe przez chciwe banki.… Read More »
System podatkowy, który miałby dostarczać rzeczywistych zachęt do tworzenia rodzin i posiadania dzieci, powinien znieść możliwość rozliczania się samotnych rodziców wspólnie z dzieckiem – pisze publicysta Wobec spadającej populacji mieszkańców Polski nie powinno ulegać wątpliwości, że wszystkim nam powinno zależeć na wzroście liczby dzieci. Jednak polityki prorodzinnej w wydaniu polskiego systemu podatkowego trudno nie nazwać… Read More »
„Prokuratura i Prawo” nr 10 / 2010, s. 19 i n. (pdf) Ostatnie lata przyniosły znaczący spadek osób tymczasowo aresztowanych. W efekcie, odsetek osób tymczasowo aresztowanych wśród ogółu osądzonych jest na jednym z najniższych poziomów w Europie. Jednocześnie, pojawiało się w ostatnich dwóch, trzech latach wiele głosów o nadużywaniu tymczasowego aresztowania w Polsce. Warto więc… Read More »
„European Journal of Criminal Policy and Research”, vol. 15 iss. 4 (2009), s. 327. I. Introduction This paper applies the model created within the Mainstreaming Methodology for the Estimation of the Costs of Crime (MMECC) project.[1] The project has aimed at creating a model that can be applied to estimate the cost of crime in Europe… Read More »
[Artykuł w skróconej formie ukazał się jako Nie róbmy przestępców z nietrzeźwych rowerzystów, „Rzeczpospolita” 29 sierpnia 2009] Od 15 grudnia 2000 r. kierowanie rowerem w stanie nietrzeźwości (pow. 0,5 promila) stało się przestępstwem (art. 178a § 2 k.k.), podobnie jak kierowanie pojazdem mechanicznym (art. 178a § 1). Wykroczeniem pozostało natomiast prowadzenie pojazdów mechanicznych i innych pojazdów… Read More »
[W skróconej formie artykuł ukazał się 21 maja 2009 w „Rzeczpospolitej”] Wprowadzenie w marcu 2007 r. sądów 24 godzinnych miało usprawnić postępowanie sądowe w najprostszych sprawach, tam gdzie sprawca został złapany na gorącym uczynku a okoliczności sprawy nie powodowały konieczności prowadzenia postępowania dowodowego[1]. W praktyce funkcjonowania tych sądów okazało się, że najczęstszymi sprawami podlegającymi rozpoznaniu w… Read More »
Zagrożenie karą oraz orzecznictwo za najpoważniejsze przestępstwa w ujęciu międzynarodowym, „Prokuratura i Prawo” 1/2008, s. 9. 1. Ustawowe zagrożenie karą Zagrożenie karą jakie jest przewidziane w prawie karnym danego państwa jest zagrożeniem potencjalnym. Dość szeroki na ogół zakres uznania sędziowskiego powoduje, że samo porównanie zakresów kar daje tylko orientacyjną wiedzę na temat faktycznej represyjności prawa… Read More »
Prawo do milczenia czy prawo do kłamstwa, „Prokuratura i Prawo” 12/2007 (pdf) Zarówno samo zagadnienie odpowiedzialności za fałszywe zeznania i dotycząca go uchwała SN, jak i nasz artykuł, wzbudziło liczne reakcje: 1. R. Kmiecik, Glosa do uchwały SN z dnia 20 września 2007 r., Prok.i Pr. 2007/12/161 (glosa krytyczna, argumentacja zbieżna z naszą); 2. A. Lach,… Read More »
Jacek Czabański, Marcin Warchoł „Prokuratura i Prawo” nr 10/2007, s. 33-53. Przerwa i zawieszenie biegu przedawnienia – uwagi de lege ferenda Wprowadzenie Przedawnienie jest instytucją zapewniającą sprawcy przestępstwa bezkarność po upływie określonego czasu. Zważywszy, że celem prawa karnego jest nałożenie na sprawcę odpowiedniej kary, to nasuwa się pytanie, czemu prawo karne w ogóle przewiduje taką instytucję… Read More »
Ostrzej wobec recydywistów Niektórzy ludzie są znacznie bardziej skłonni do popełniania przestępstw niż inni i nie działa wobec nich groźba kary, która skutecznie odstrasza od popełniania przestępstw innych. Dlatego też, wszystkie kodeksy karne na świecie przewidują zaostrzanie odpowiedzialności karnej wobec recydywistów. Jednakże uregulowania obowiązującego kodeksu karnego z 1997 r. w zakresie dotyczącym recydywistów są na… Read More »
Monopoliści zawsze płaczą Mecenas wodzi na manowce Czytając wstęp do artykułu mec. Pocieja poświęcony funkcjonowaniu sądów 24-godzinnych miałem nadzieję, że Pan mecenas okaże się większym specjalistą chociaż w zakresie wynagrodzeń adwokatów, bo temu przede wszystkim poświęcony był jego tekst. Nadzieja ta okazała się niestety złudna, i zarówno w swojej ocenie sądów 24-godzinnych jak i opisie… Read More »
Nie pij, bo zabiorą ci samochód W swoim artykule „Dwa jasne pełne i konfiskata” (NCz, 23.05.2007) Mirosław Błach przedstawił projekt wprowadzenia przepadku pojazdu nietrzeźwym kierowcom w taki sposób, który może wprowadzać czytelników w błąd co do faktycznego znaczenia propozycji Ministerstwa Sprawiedliwości. Polskie prawo przewiduje, że prowadzenie pojazdu mechanicznego pod wpływem alkoholu (co oznacza poziom alkoholu… Read More »
[„Tygodnik Powszechny” odmówił opublikowania polemiki] Argumentując za projektem zaostrzenia prawa karnego w odniesieniu do najpoważniejszych przestępstw, czasem aż miło napotkać na łatwego przeciwnika. Tym razem okazał się nim dr hab. Włodzimierz Wróbel, skądinąd znakomity specjalistą prawa karnego, który popełnił – chyba z premedytacją – tekst „Jak wysoko można powiesić złodzieja…” (Tygodnik Powszechny, 6 maja 2007),… Read More »
Upiory przeszłości zdobywają władzę Prezydent Lech Kaczyński słusznie wskazał ostatnio na niepokojące zjawisko zawłaszczania przez sędziów Trybunału obszarów, które leżą w kompetencji ustawodawcy zwykłego, tj. Parlamentu. Dzieje się tak przez daleko idącą interpretację norm konstytucyjnych, z których jakoby wynika zakaz wprowadzania określonych norm przez Parlament. Co więcej, poprzez treść uzasadnień swoich wyroków, Trybunał nie tylko… Read More »
SSRN Working paper: http://ssrn.com/abstract=977462 1. Abstract. The author argues that it is fully rational for consequentionalist to be retributivists too. When there is no public law enforcement, rational victims will not be likely to punish the offenders, because the costs of punishment are higher then the potential deterrent gains for an individual. Therefore, rational offenders will… Read More »
Jest oczywiste, że Trybunał Konstytucyjny nie działa na zasadzie aktualnej zgody społecznej. Celem bowiem jego działania jest ochrona Konstytucji, która z kolei ani nie może być przyjęta ani też nie może być zmieniona przez prostą większość, lecz wymaga szerszego konsensusu społecznego. W tym sensie, Trybunał ma powstrzymywać aktualną większość od działań, które są dopuszczalne wyłącznie… Read More »
Amnestia nie – krótkie kary tak Prezes Sądu Najwyższego Lech Gardocki we wczorajszym felietonie „Jeszcze raz o amnestii” (Rz, 5 kwietnia 2007 r.) stwierdził, że „ostatnio idea uchwalenia ustawy amnestyjnej odżyła w Ministerstwie Sprawiedliwości”. Stwierdzenie to nie jest prawdziwe: Minister Sprawiedliwości Zbigniew Ziobro nie zamierza proponować amnestii. Amnestia stanowi bowiem zaprzeczenie idei odpowiedzialności karnej, prowadzi… Read More »
[„Gazeta Wyborcza” odmówiła publikacji polemiki, co nie przeszkodziło jej kontynuować powtarzania nieprawdziwych zarzutów w kwestii tymczasowego aresztu] Witold Gadomski w swoim artykule „Zaaresztować na wszelki wypadek” („GAZETA WYBORCZA”, 7 kwietnia 2007 r.) kreśli apokaliptyczną wizję Polski, w której areszt tymczasowy staje się jakoby karą główną. Być może gdyby tymczasowy areszt stosowany był powszechnie, oskarżeni przebywali… Read More »
[„Rzeczpospolita” nie opublikowała tej polemiki] Stanisław Podemski w artykule „Prawo karne: Ekshumacja złych pomysłów” (Rzeczpospolita, 17 marca 2007) przeciwstawia się pomysłowi wprowadzenia możliwości wykluczenia przez sąd warunkowego przedterminowego zwolnienia w przypadku zabójców skazywanych na dożywocie. Trafnie red. Podemski przywołuje opinie sprzed kilku dziesięcioleci, które stawiały resocjalizację jako jeden z podstawowych celów kary. Niewątpliwie, gdyby podstawowe… Read More »
Kara łączna pozbawienia wolności w praktyce Wprowadzenie Kara łączna jest instytucją prawa karnego, która wzbudza zainteresowanie zarówno w literaturze, jak i orzecznictwie[1]. Niewiele jest jednak prac, które badają sposób, w jaki sądy korzystają ze swobody przy określaniu wymiaru kary łącznej – ostatnia pochodzi sprzed 25 lat[2]. W ostatnich latach najczęściej dyskutowane zagadnienie to możliwość zawieszenia… Read More »
Pieniactwo za pieniądze podatnika W artykule „Prokurator umorzył sprawę, pokrzywdzony nikogo nie oskarży” Agata Łukaszewicz poruszyła tematykę planowanego przez Ministerstwo Sprawiedliwości skreślenia art. 55 k.p.k. W artykule tym zabrakło jednak przedstawienia uzasadnienia planowanej zmiany, postaram się więc to zrobić w niniejszym tekście. Subsydiarny akt oskarżenia Art. 55 § 1 k.p.k. umożliwia pokrzywdzonemu przestępstwem ściganym z… Read More »
W skróconej formie artykuł ukazał się jako Kalifornijskie prawo three strikes and you’re out: próba oceny, “Palestra” 7-8/2006 (cz, I), 9-10/2006 (cz. II).
Prof. Ireneusz Krzemiński był łaskaw zauważyć, że „zmiany kodeksu karnego dokonano najwyraźniej pod publiczkę” (Histeria Narodowa, Rz 16.03.2006). Zdanie to nie odpowiada prawdzie, po pierwsze dlatego, że nie dokonano jeszcze żadnych zmian w Kodeksie Karnym! Faktem jest oczywiście, że toczą się prace nad szeregiem zmian w szeroko rozumianym prawie karnym, w tym kodeksie karnym –… Read More »
[„Rzeczpospolita” nie opublikowała tej polemiki] Z przygnębieniem zauważyłem, że zamiast odpowiadać na argumenty, dr Płatek (Ameryka nad Wisłą, Rz, 29.03.06) woli nazywać mnie ignorantem oraz człowiekiem nieuczciwym, który na użytek władzy wypacza i naciąga dane naukowe. Tego typu emocjonalna reakcja jest typowa dla osób, które nie potrafią zrozumieć, że również i przeciwnicy w sporze mogą… Read More »
[„Polityka” odmówiła publikacji polemiki] W artykule „Taka kara to zbrodnia” (Polityka, 6/2006) prof. Wiktor Osiatyński krytykuje poglądy obecnego Ministra Sprawiedliwości Zbigniewa Ziobro zarzucając mu poleganie na badaniach naukowych sprzed trzydziestu lat. Jednak zbyt często prof. Osiatyński przedstawia poglądy Ministra w taki sposób by łatwiej mu było z nimi polemizować – w rzeczywistości, po staranniejszej analizie… Read More »
Wprowadzenie Ekonomiczne podejście do przestępczości jest jednym z najbardziej obiecujących spośród współczesnych kierunków analizy prawa karnego. W Polsce kierunek tej jest niestety mało znany, mimo tego, że jest bardzo popularny w krajach anglosaskich. Ekonomiczna podejście do przestępczości oferuje systematyczną analizę instytucji i sposobu działania wymiaru sprawiedliwości i skupia się – podobnie jak Law & Economics… Read More »
Przeliczanie ludzkiego życia na pieniądze Wysoki koszt utrzymywania jednego więźnia z lubością przywołuje się jako argument za ograniczeniem stosowania kary więzienia. Tymczasem są to wydatki ponoszone w celu zmniejszenia całkowitych kosztów przestępczości. O ile ujęcie szkód materialnych jako kosztów jest powszechnie akceptowane, o tyle uważa się, że bólu lub życia nie można przeliczać na… Read More »
Przede wszystkim liczyć Może się wydawać zaskakujące, że najbardziej rozbudowane analizy polityki karnej tworzą obecnie ekonomiści. Nurt tzw. ekonomicznego podejścia do prawa zdobył dużą popularność w pragmatycznych krajach anglosaskich, jednak ciągle jest stosunkowo mało znany w Polsce. Przy projektowaniu właściwej polityki karnej należy wykorzystać wszystkie dostępne możliwości, jakie oferuje współczesna nauka. Apel o racjonalną politykę… Read More »
Ekonomiczne podejście do prawa – polemika Jakość całego prawnego i instytucjonalnego otoczenia decyduje, dlaczego jedne państwa pogrążone są w marazmie, podczas gdy inne rozwijają się dynamicznie. Trudno nie zgodzić się z doktorem Januszem Kochanowskim, gdy pisze o „inflacji prawa”, przesadnej regulacji każdej dziedziny życia, co jest jedną z niewątpliwych przyczyn niskiego społecznego szacunku dla prawa… Read More »
Crime – it’s not the shocker you thought Statistics may mislead, but it’s still fine for zero tolerance Crime is a popular subject. The police statistics tell us about increased crime, and many of us treat this matter as something normal, just the same as we have gotten used to inflation. Meanwhile, crime is not… Read More »
Politycy wychowani w czasach komunizmu boją się wolności Generacja PRL Coraz powszechniejsze staje się narzekanie publicystów i komentatorów na rzeczywistość współczesnej Polski. Pokazuje się dominujący udział państwa w gospodarce i życiu społecznym, idące za tym mechanizmy politycznej korupcji, niezadowolenie społeczne oraz wyrastające na coraz silniejsze nurty odrzucające demokratyczny model sprawowania władzy. Moim zdaniem przyczyny tego… Read More »
Tylko 3 procent zabójców otrzymuje karę dożywocia Więcej rygoryzmu w polityce karnej Przedłożone Sejmowi przez ministra sprawiedliwości Lecha Kaczyńskiego zmiany w prawie karnym mają na celu jego zaostrzenie. Byłoby jednak błędem sprowadzić je do żonglerki dolnymi i górnymi granicami zagrożeń karą pozbawienia wolności. Górna granica kary nie ma statystycznie istotnego znaczenia. Za najpoważniejsze przestępstwo, zabójstwo,… Read More »
„Rzeczpospolita”, 25.04.2001 W stosunku do przestępców potrzebne jest zaostrzenie kursu i odwrót od postawy przyzwolenia Odwrót od nieskutecznej polityki JACEK CZABAŃSKI Ujawnienie faktu, że były prezydent ułaskawił kilku gangsterów, wywołało dyskusję o zasadności takiej prerogatywy prezydenta. Można jednak pokusić się o postawienie szerszego pytania, które dotyka nie tylko sprawy ułaskawień, ale sprawowania wymiaru sprawiedliwości w… Read More »
Koncepcja resocjalizacji umarła jakiś czas temu, choć nie wszyscy jeszcze o tym wiedzą Zacznijmy karać skuteczniej Od początku swojego urzędowania minister sprawiedliwości Lech Kaczyński podkreślał konieczność zmiany polityki karnej. Cóż jednak takiego było w dotychczas istniejącej praktyce karania, że wymaga zmiany? Cechą charakterystyczną polskiego orzecznictwa lat 90. jest nieustanne łagodzenie wymierzonych kar. Fakt ten, mimo… Read More »
Istnieją trzy rodzaje kłamstw: kłamstwa, cholerne kłamstwa oraz statystyka – Mark Twain Procedura rejestracji jest mało wiarygodna Co pewien czas jesteśmy informowani, że w danym okresie zdarzyło się tyle a tyle przestępstw — ich liczba to rośnie, to spada, wywołując zadowolenie policji lub oburzenie polityków. Nie jest jednak łatwo odpowiedzieć na pytanie, ile przestępstw zdarzyło… Read More »